Verzamelgraven op Ysselsteyn

Laatste wijziging: 1 februari 2024.

Op de begraafplaats zie je een zee van dezelfde grijze kruisjes. Wijk je echter van het centrale pad af dan kom je in een paar vakken wat afwijkende stenen tegen. Dit zijn rechthoekige staande stenen met daarop meerdere namen.
Dit zijn zogenaamde verzamelgraven. Verwar ze niet met de kameradengraven welke aan de dwarspaden liggen links en rechts van het grootkruis.
Je vindt anno 2022 8 stuks van deze verzamelgraven op Ysselsteyn. Als je bij binnenkomst links gaat zie je de eerste in vak BA. De volgende ligt voorbij het groot kruis links in vak CB, vanaf daar ligt de volgende in vak AJ. Bijna geheel achteraan in vak CT vind je nr 4. Hierna loop je terug en in vak AA staat de nieuwste. Loop weer verder terug en dan liggen er 3 redelijk dicht bij elkaar in de vakken T, R en N. Hieronder kun je ze allemaal zien.

Waarom een verzamelgraf en niet ieder in een los graf? Dit kan meerdere redenen hebben. Een bekende reden is wel dat ze niet meer afzonderlijk te identificeren waren door de oorzaak van overlijden. Denk hierbij aan een vliegtuigcrash, bombardement, ontploffing van munitie. Andere optie is dat ze voorheen in een veldgraf lagen en dat de administratie niet goed was waardoor ze wel weten wie er in dat graf lag, maar niet precies wie nu wie was. Zo zullen er nog meerdere redenen zijn.

Verzamelgraf BA-11-258

  • Karl Gottmann. Pionier
  • Heinrich Tholl. Pionier
  • Alfons Richter. Oberpionier.

Bovenstaande 3 jonge jongens zijn in Vlissingen omgekomen tijdens het ruimen van landmijnen en munitie na de oorlog.
Deze Disarmed Enemy Forces werden in het gehele land ingezet om onder andere hun eigen mijnen weer op te ruimen.
Door ze geen POW (Prisoners of War) te noemen konden ze worden ingezet voor dit soort activiteiten en hadden ze niet de rechten die krijgsgevangenen normaliter wel behoren te hebben.

Op 24 juli 1945 gaat het fout in Vlissingen waarbij er 14 antitankmijnen van het type “Tellermine 35” ontploffen. Ze zijn alle 3 aan de gevolgen hiervan overleden.
De overlijdensdatum van Karl staat op 28 juli, maar volgens het boek “Achtung minen” zijn ze alle 3 op de 24ste van juli omgekomen.


Verzamelgraf CB-10-242

  • Karl Paul. Obergefreiter
  • Josef Schon. Obergefreiter
  • Ein Deutscher soldat.

Op Dolle dinsdag, 5 september 1944, kwamen de bovenstaande personen om het leven in Utrecht na een luchtaanval door de geallieerden. Verdere info ontbreekt nog.


Verzamelgraf AJ-6-140

  • Eugen Fuss. Unteroffizier.
  • Rolf Kelle. Pionier.
  • Werner Winter. Pionier.

Deze 3 sneuvelden op 30 maart 1945 en lagen voorheen begraven op de algemene begraafplaats te Lochem.


Update 18-4-2023:

Ze zijn met zijn drieën omgekomen bij een explosie op de Lochemsebrug. Er werd dermate weinig teruggevonden van de 3 mannen dat ze nu in een gezamenlijk graf liggen.


Verzamelgraf CT-11-255

  • Manfred Liedert. Leutnant.(Flugzeugführer)
  • Ludwig Alfs. Obergefreiter. (Bordschütze)
  • Günter Klemke. Unteroffizier. (Bordfunker)

Overleden op 26 juli 1943. Op deze zonnige maandag in 1943 vloog de Dornier 217 van Manfred, Ludwig en Günter bij Soesterberg. Bij het inzetten van de landing werden ze onder vuur genomen door een Havilland Mosquito van de RAF.
3 van de 4 bemanningsleden kwamen bij de crash om het leven, 1 raakte gewond maar overleefde. Dit was de Beobachter T. Herschung.
Ze werden eerst begraven op de Nieuwe Oosterbegraafplaats te Amsterdam maar zijn zoals de meeste gesneuvelden na de oorlog overgebracht naar Ysselsteyn.


Verzamelgraf AA-10-243

  • Ernst Fischer. Unteroffzier
  • Walter Sjuts. Unteroffzier.
  • Herbert Schmidt. Unteroffzier.

Dit is het meest recente verzamelgraf. Begin april dit jaar werden deze 3 vliegers geïdentificeerd en herbegraven. De steen met “Ein Deutscher soldat” verdween van het graf en de opvallende stèle met daarop hun namen kwam in de plaats. Deze is in september 2022 geplaatst zodat ook hun graf herkenbaar is.

De Messerschmitt Bf 110 van Ernst, Walter en Herbert werd rond 10 uur ’s avonds neergeschoten door A.J. Owen van 85 Sqdn. Ze crashten vervolgens nabij Sint Anthonis.
17 september was een dag waarbij vele vliegtuigen neergestort zijn. Maar liefst 55 stuks van zowel Duitse als geallieerde zijde stortte neer.


Verzamelgraf T-12-299

  • Bernhard Tegethoff. Unteroffizier.
  • Heinrich Becker. Unteroffizier.
  • Kurt Behrendt. Obergefreiter.

In de nacht van 17 op 18 december 1944 vlogen bovenstaande mannen in hun Messerschmitt Bf 110 boven Nederland voor hun missie. Een geallieerd luchtafweergeschut merkte ze echter op en schoot het vliegtuig neer. Ze crashten nabij Elsoo te Limburg en kwamen alle 3 ter plekke om het leven. Ze kregen naast het vliegtuig hun veldgraf en werden in 1949 herbegraven op Ysselsteyn.


Verzamelgraf R-11-274

  • Heinrich Grossestrangmann. Wachtmeister.
  • Kurt Isensee. Obergefreiter.
  • Antonius Koch. Gefreiter
  • Wilhelm Limper. Gefreiter.

4 Heeres Flak Artl Abt (Mot) 291 was het onderdeel waar deze mannen bij dienden. De site Oorlogsslachtofferswestbetuwe maakt melding van een voorval op 6 februari 1945 waarbij 4 Duitse militairen omkomen en 3 burgers waaronder 2 jonge kinderen.

Op deze 6e februari van 1945 waren 4 Duitse soldaten van de luchtdoelbatterij (FLAK) Haaften munitie aan het verplaatsen. Vanuit een depot aan de Sint Antoniestraat 13 in Tuil werd het naar een gereedstaande vrachtauto gebracht.
Dit munitiedepot was gevestigd in een washok van de boerderij van de familie Satter. Hier woonde tevens de familie van Bommel bij in tijdens de oorlog waardoor er 14 personen in de betreffende boerderij woonden.

Op een gegeven moment is er een zware ontploffing tijdens het overbrengen van de munitie waarbij het munitiedepot/washok compleet vernietigd wordt.
De 4 bovenstaande Duitsers komen hierbij om het leven, maar ook 2 kinderen. De 8 jarige Janny de Jongh werd geraakt door rondvliegende scherven en de 7 jarige Reijertje van Bommel is door de luchtdruk van de klap ter plekke overleden.
“Oma Satter” raakt zwaar gewond tijdens de ontploffing en overlijdt later die dag terwijl ze naar het ziekenhuis vervoerd werd. Een oom was in de tuin bezig en raakte ook zwaar gewond maar overleefde de klap.

De Duitsers schijnen door de klap uiteengereten te zijn en lagen verspreid over de tuin volgens ooggetuigen. In dit geval is de reden van een verzamelgraf duidelijk.


Verzamelgraf N-12-294

  • Heinz Müller. Unteroffizier.
  • Günther Drochner. Schutze.
  • Kurt Fleischer. Unteroffizier.
  • Rudolf Ohlendorff. Unteroffizier.

Update 21-4-2023:

Allen omgekomen op 19 januari 1945 bij de bevrijding van Koningsbosch (L). 200 meter vanaf boerderij Nelissen aan de Blauwesteenweg 2 lagen bovenstaande mannen in een veldgraf. Hun tank was in brand geschoten waarbij ze zijn omgekomen.
Ze zijn naderhand overgebracht naar Koningsbosch (L) -Ehrenfriedhof des Flieger-Regiments 22.



Elk bericht is tot stand gekomen door gebruik te maken van diverse bronnen.


Plaats een reactie