Laatste wijziging: 1 februari 2024.
In deze vijfdelige serie kun je op basis van overlijdensaktes de verschillende doodsoorzaken lezen van de gesneuvelde/overleden/omgekomen mensen die voor Nazi-Duitsland vochten of zich hebben ingezet om de oorlogsmachine draaiende te houden.
Per jaar vat ik samen wat de meest voorkomende doodsoorzaak was en benoem ik de overige doodsoorzaken. Hierbij komt meteen een vermelding dat niet van alle personen een overlijdensakte te vinden is waardoor de doodsoorzaak van die personen dus onbekend blijft. Ook melden ze lang niet altijd de exacte doodsoorzaak en soms zijn ze erg gedetailleerd. De focus ligt vooral op oorzaken anders dan “gesneuveld in gevecht”. Denk hierbij onder andere aan ongevallen, ziektes en zelfmoorden.
We gaan verder in 1942.
Veel gebruikte termen
Op de overlijdensaktes kom je vele termen tegen. Hieronder de meest gebruikte en de uitleg.
- Unfall: Door een ongeval om het leven gekomen. Dit kan een verkeersongeval zijn maar ook een val van het dak waarbij de persoon overlijdt.
- Verstorben: Overleden. Wordt hoofdzakelijk gebruikt bij een natuurlijke of niet gewelddadige dood.
- Gefallen: Gesneuveld. Veelal door een gewelddadige doodsoorzaak overleden.
- Selbstmord: Zelfmoord.
- Selbstmord durch Erschießen: Zich van het leven beroofd door schieten met een (vuur)wapen.
- Selbstmord durch Erhängen: Zich van het leven beroofd door ophanging.
- Selbstmord durch Ertrinken: Zich van het leven beroofd door verdrinking.
- Freitod: Zelfmoord, enkel soms als eervol beschouwd waarna ze met militaire eer werden begraven.
- Ertrunken: Verdronken.
Tabel met doodsoorzaken
Hieronder de tabel met doodsoorzaken van 1-1-1942 tot en met 31-12-1942. In de lijst zijn de gegevens opgenomen van 1012 bekende overledenen. Er zijn 2 onbekende doden dit jaar die dus niet meetellen in de data.
De benoemde aantallen oorzaken zijn dus op basis van overlijdensaktes. Er is geen verder onderzoek uitgevoerd per geval of de aktes 100% correct zijn.
Er zijn doodsoorzaken waar het getal nul bijstaat. Dit betekent enkel dat er nul meldingen bekend zijn.
Zelfmoorden (Selbstmord)
Op de overlijdensaktes staat te lezen “Selbstmord” of “Freitod”. Aangezien dit meestal als oneervol werd beschouwd werden deze personen apart begraven van de soldaten die in de strijd eervol sneuvelden. Ze kregen een zwart eenvoudig kruis in plaats van een wit en ze lagen bij elkaar, ze werden zonder enig militair eerbetoon ter aarde besteld.
Het aantal zelfmoorden in 1942 bedraagt minimaal 79. Ze zijn net als in de voorgaande jaren over het hele jaar verspreid, er dus geen periode dat het aantal bijzonder afwijkt. Je zou bijvoorbeeld met de kerstdagen een piek verwachten maar dat is niet zo.
De jongste persoon was 17 jaar oud, de oudste was 68. De rangen variëren van manschappen tot officieren waarbij een kolonel (Oberst) de hoogste rang had.
Op diverse overlijdensaktes staat de manier waarop zelfmoord is gepleegd. Ophanging en zichzelf doodschieten zijn de meest voorkomende manieren. Soms melden ze er specifiek het gebruikte wapen zoals een Luger P08 of een karabijn. Op één overlijdensakte stond de curieuze melding dat hij zich tweemaal in het hart geschoten had. (doppelter Herzschuß)
In 1942 zijn 5 mensen op hun verjaardag overleden, door ongevallen of in strijd gevallen. Eén pleegde zelfmoord op zijn verjaardag.
Zelfmoord onder vrouwen
In 1942 pleegde geen enkele vrouw zelfmoord. De vrouwen die in 1942 omkwamen zijn door bombardementen/luchtaanvallen om het leven gekomen.
Bekijk ook voor andere jaren de doodsoorzaken. (Niet aanklikbare links zijn nog niet verwerkt/online)
- Doodsoorzaken 1940
- Doodsoorzaken 1941
- Doodsoorzaken 1942
- Doodsoorzaken 1943
- Doodsoorzaken 1944
- Doodsoorzaken 1945
- Doodsoorzaken na de oorlog
Fusillades
Ruim 20 man werd door gefusilleerd al dan niet na een kriegsgericht. De reden hiervoor zijn divers maar crimineel gedrag en desertie zijn redenen die vaak voorkomen. Velen zullen wel bekend zijn met de Waalsdorpervlakte waar vele Nederlanders oa uit het verzet gefusilleerd werden. Ook Duitsers werden hier gefusilleerd. Bij één persoon werd de locatie “Galgenberg Arnhem” vermeld.
Dit is een locatie nabij het Openluchtmuseum waar al eeuwenlang mensen werden geëxecuteerd. In 1700 door middel van een houten galg maar daarna door een stenen variant die 21 mensen tegelijk kon verwerken. Begin 1800 werd deze afgebroken omdat het tentoonstellen van dode mensen aan een galg niet meer toegestaan was. Hoeveel mensen er tijdens de tweede wereldoorlog zijn gefusilleerd is mij niet bekend maar in 1942 minimaal 2 volgens de overlijdensakten.
Op de overlijdensakten wordt ook vaak de melding gemaakt of ze in een “einzelgrab” liggen of juist niet. Gefusilleerden werden nog wel eens in graven met meerdere personen begraven. Een overbrengingsrapport maakte melding van een dubbelgraf waarbij de ene voor bedrog was gefusilleerd, waar de ander voor was gefusilleerd werd niet vermeld. Ze hadden een zwart kruis op hun graf als teken dat ze geen eervolle dood hadden gekend.
Verdronken
Minimaal 65 personen zijn verdronken. Vaak staat er enkel de melding “verdronken” maar geen verdere details. Sommigen zijn gevonden in 1 van de vele grachten in steden, anderen zijn verdronken tijdens het baden in de zee. Het is soms lastig een specifiele doodsoorzaak aan een persoon toe te wijzen. Soms staat er dat iemand verdronken is NA een luchtaanval op hun boot die vol getroffen werd. Zet je deze in de categorie gesneuveld of verdronken. Zo zie je dat de lijsten altijd een indicatie zijn van hoe de meesten overleden en geen harde cijfers.
Bekijk ook voor andere jaren de doodsoorzaken. (Niet aanklikbare links zijn nog niet verwerkt/online)
- Doodsoorzaken 1940
- Doodsoorzaken 1941
- Doodsoorzaken 1942
- Doodsoorzaken 1943
- Doodsoorzaken 1944
- Doodsoorzaken 1945
- Doodsoorzaken na de oorlog
Elk bericht is tot stand gekomen door gebruik te maken van diverse bronnen.
- SGLO [Studiegroep Luchtoorlog]
- Find a Grave Ysselsteyn [Fred van den Munckhof]
- Stichting Oorlogsslachtoffers [Richard Schoutissen]
- Ancestry Duitse database [Betaalde database]
- Boek: Achtung Minen-Antoon Meijers
- Boek: Duitse militaire begraafplaats Ysselsteyn-Hans Sakkers
- Alle getoonde foto’s zijn door de webmaster gemaakt tenzij anders vermeld. Deze mogen dus ook niet zonder schriftelijke toestemming verspreid worden.
