Artsen - Oorlogsgraf

Laatste wijziging: 12 februari 2024.

Op Ysselsteyn liggen minimaal 42 artsen begraven waaronder ook een aantal dierenartsen. 40 hiervan hebben een aantoonbaar graf, twee liggen er onder de onbekenden begraven. Onderaan de pagina zie je een lijst met namen van alle artsen die ik kon vinden op Ysselsteyn. Onder de onbekenden kunnen nog meer artsen liggen, dus het zijn minimale aantallen.

Bij Duitse artsen zal bij velen de associatie gelegd worden met beruchte namen zoals Josef Mengele en Carl Clauberg. Kampartsen die bizarre experimenten uitvoerden in bijvoorbeeld Auschwitz. Het boek Nazi-Dokters van Robert Jay Lifton geeft een inkijkje in het “waarom” ze dat deden.
Onderstaande artsen waren veelal werkzaam op een “Hauptverbandsplatz” of soms in het veld. Vooral bezig met het genezen van gewonde soldaten en dieren.

Sanitäter vs artsen

Sanitäter is de benaming voor medisch personeel, zoals verplegers en medische assistenten, in het Engels medics en in het Nederlands Hospik genoemd. Deze medische hulpverleners waren verantwoordelijk voor het verlenen van eerste hulp aan gewonde soldaten en burgers op het slagveld en in medische faciliteiten. Hiervan liggen er ook velen op Ysselsteyn daar hun taak vaak risicovoller was dan van een arts. De aantallen en namen van deze mannen zijn veelal onbekend omdat niet altijd vermeld werd dat ze de rol van Sanitäter vervulden.

Rol van Sanitäter tijdens WW2

Eerste hulp op het slagveld: Sanitäter waren vaak de eersten die ter plaatse kwamen om gewonde soldaten te helpen. Ze verleenden eerste hulp, stabiliseerden gewonden en zorgden voor hun transport naar medische posten of veldhospitalen.
Medische zorg in veldhospitalen: In veldhospitalen werkten Sanitäter nauw samen met artsen en verpleegkundigen om gewonde soldaten te behandelen. Ze voerden eenvoudige medische procedures uit, verzorgden wonden en assisteerden bij operaties.
Morele steun: Naast medische zorg speelden Sanitäter ook een belangrijke rol bij het bieden van morele steun aan gewonde soldaten. Hun aanwezigheid en zorg hielpen vaak om de angst en pijn van de gewonden te verlichten.

Opleiding en uitrusting

Sanitäter ondergingen specifieke medische training om hen voor te bereiden op hun taken op het slagveld. Ze kregen ook uitrusting zoals verbandmiddelen, medische instrumenten en draagbare brancards om hun werk goed te kunnen uitvoeren.

Dr. voor de naam

Er zijn meerdere graven die Dr. voor de naam hebben staan. Dat is een Doktor (op zijn Duits) en dus een academische graad. Dit geeft dus niet aan dat het een medische dokter cq arts is. Een arts kan echter ook een Doktorstitel hebben want je ziet het bij een groot aantal ook voor de naam staan. Niet alle artsen hebben echter een academische graad en dus een Dr. titel.
Laat je dus niet verwarren dat elk graf met Dr. voor de naam automatisch een arts is.

Het zou kunnen dat er een aantal artsen onder vermelding van hun rang begraven liggen in plaats van onder hun titel waardoor ze nu niet meteen herkenbaar zijn als zijnde arts. Mocht ik er nog meer tegenkomen tijdens het onderzoek dan wordt onderstaande lijst voorzien van een update.

Toevoeging 12-2-2024: Dr Fritz Pechauschek heeft Dr voor zijn naam en als rang Fahnenjunker Feldwebel op zijn kruissteen. Zijn Sterbeurkunde meldt echter als rang SanitätsOberjäger en dat hij een Arzt is en een “Doktor in Medicin”.
De overigen op Ysselsteyn met Dr. voor hun naam zijn onbekend of hebben een graad in de Rechten, Filosofie en/of andere richtingen.

Doodsoorzaken 1940

De Assistenzarzten Koch, Voigt, Kuhlo en Unter-arzt Gengerke hebben weinig kunnen helpen daar ze tijdens de inval in Nederland zelf al zijn gesneuveld op 10 en 12 mei 1940.
Op 22 juli 1940 kwam tijdens een auto-ongeval bij Rotterdam de Assistenzarzt Hans Puchinger om het leven.
Hans Jungenitz, tevens een Assistenzarzt verdronk op 19 september 1940 in de Koninginnegracht te Den Haag.
In de nacht van 1 op 2 november 1940 vond er een bombardement op het Wilhelminagasthuis in Amsterdam plaats. Hierbij kwamen 24 mensen om het leven waaronder de Duitse Unter-Arzt Dietrich Hagestedt.

De Marine Stabsarzt Ernst-Günther Burris kwam om het leven bij een auto-ongeval in Amsterdam op 28 november 1940.

Doodsoorzaken 1941

Op 24 maart 1941 overlijdt de hoogste Arzt die nu op Ysselsteyn ligt, de General-Arzt Kurt Günther. Hij overlijdt in Den Haag oa aan een longembolie.
Hij wordt op de erebegraafplaats de Grebbeberg begraven.
Het is ook de enige overleden arzt in dit jaar.

Doodsoorzaken 1942

Op 15 maart 1942 overlijdt de 44-jarige Stabsarzt Johannes Waldau. Zijn Sterbeurkunde meldt 2 opties als doodsoorzaak. De eerste is een ongeval.
De andere is zelfmoord, maar het is volgens het de akte niet opgehelderd. Hij werd wel op de erebegraafplaats Grebbeberg begraven.
13 augustus van dat jaar zijn ze wel zeker dat de Oberstabsarzt Wilhelm Haberkamp zichzelf van het leven beroofde in Goes. Hij werd begraven in Bergen op Zoom.
Vier dagen later overlijdt Hans Wimmer, Oberstabsarzt, aan een hartafwijking in het Lazerett te Den Haag.
De tandarts Walter Böttcher overlijdt in het ziekenhuis te Woerden aan een hartaanval op 9 oktober en wordt in Amsterdam op de Nieuwe Ooster begraven.
Een kleine maand later op 5 november pleegt de 33-jarige Unterarzt Friedrich Greven zelfmoord in Utrecht. Hij werd begraven op de “zwarte kruisen” afdeling van Soestbergen waar de zelfmoordenaars en gefusilleerde werden begraven.

Doodsoorzaken 1943

21 mei 1943, in Schellingwoude stort een Dornier Do 24T neer met 6 man aan boord waarvan er 3 overlijden en 3 gewond raken. Onder de 3 doden is de Oberarzt Helmut Kilp. Hij ligt naast zijn 2 andere collega’s begraven in vak CX.
Heinz Prahl, Assistenzarzt sneuvelt in Vlissingen op 31 mei door een bomsplinter.

Doodsoorzaken 1944

Oberstveterinair Friedrich Stütz overlijdt op 5 september in Eindhoven, oorzaak onbekend.
Op 11 september zijn door onbekende oorzaak in Breskens overleden Hans Frisch en de Assistenzarzt Hans Kolloff. Hierna zijn zij in Schoondijke begraven. Ook de 53-jarige OberStabsveterinair Philipp Nickl heeft als overlijdensdatum 11 september en begraafplaats Schoondijke, locatie overlijden is echter onbekend.
Op deze dag waren de Duitsers op de vlucht voor de geallieerden en staken bij Breskens de Schelde over om zo te ontkomen aan de opmars. Toen de Britten dit doorkregen voerden ze op 11 september een zwaar bombardement uit op Breskens waarbij 184 burgers omkwamen naast de diverse Duitsers. Dit kan de oorzaak van overlijden zijn van bovenstaande artsen maar er staat niets van vermeld op de overlijdensakte.

18 september, de Marinestabsarzt Martin Lentrodt komt door onbekende oorzaak om het leven, ook plaats overlijden is nog onbekend.
Een dag later sneuvelt aan de weg tussen Den Bosch en Tilburg, tegenwoordig de N65, de 25-jarige Unterarzt Walter Burchardt.
Carl Rolle, Unterarzt, overlijdt op 24 september in het Lazerett te Enschede aan zijn eerder opgelopen verwondingen.
De Oberstabsarzt Albrecht Brockhaus is door een onbekende oorzaak overleden te Nuland op 27 september.

Josef Schwertner ligt waarschijnlijk op Ysselsteyn onder de onbekenden. Van hem is ook weinig bekend anders dan dat het een Feldunterarzt was en op 30 september overleden is. Op 2 oktober overlijdt de Unterarzt Willi Glaser in Gouda. Geen verdere details beschikbaar. Van de Stabsarzt Otto Zöller is naast datum van overlijden, 22 oktober, ook weinig bekend. Heinz Goldammer overleed op 23 oktober in Hank.
De 37-jarige Karl Büttgenbach was een Oberarzt en overleed in een Lazerett te Utrecht aan zijn verwondingen op 2 november.
Walter Keller was de laatste Arzt die in 1944 overleed. Op 28 december overleed de Oberstabsarzt op 51-jarige leeftijd te Hoevelaken.

Doodsoorzaken 1945

In de eerste twee maanden van 1945 zijn er geen overleden artsen bekend, in maart overlijdt de Unterarzt Friedrich Kuckertz te Zuidlaren.
Günter Tiemann, Gerhard Pade, Hans Kinzelmann overlijden begin april aan onbekende oorzaken.
Op 6 april sneuvelt tijdens de Georgische opstand de Oberarzt Heinrich Wildemann en ook de Stabsveterinär Alfred Weisshaupt.
Bijna 2 weken later op 18 april komt tijdens diezelfde opstand de Assistenzarzt Karl-Heinrich Dannmeyer om het leven op Texel.
Op 9 april en 11 april overlijden door onbekende oorzaken de Stabsarzt Lutz en Striegler.

Rangen

Aangezien Artz en alle typen hieronder geen rangen zijn maar functies hebben ze allen wel een bijbehorende rang. De vernoemde rangen zijn rangen bij de Heer en/of Kriegsmarine.

Aantallen op Ysselsteyn en bijbehorende rang in alfabetische volgorde.