Laatste wijziging: 1 februari 2024.
Maandag 8-8-2022 diverse oorlogsgraven bezocht op burger- en oorlogsbegraafplaatsen.
Om een beetje afwisseling te houden combineer ik mijn routes vaak met andere bezienswaardigheden. De meesten hebben wel met de oorlog te maken.
De rit startte bij de Begraafplaats Tongerseweg in Maastricht. Hierna via fort Eben Emael naar Henri Chapelle.
Vanuit België reden we naar Duitsland, iets boven Aken ligt een begraafplaats net buiten Alsdorf waar je diverse Duitse oorlogsgraven vindt. Een stukje noordelijker ligt de Soldatenfriedhof in Lövenich, wederom een combinatie burger/oorlogsgraven. Aangezien we in de buurt waren van Garzweiler hier pauze gehouden, kuilen graven kunnen ze daar wel.
Weer een stuk noordelijker gereden, naar de Soldatenfriedhof Mönchengladbach Hardt waar enkel Duitse oorlogsgraven liggen. Vanaf daar via Friedhof Viersen Löh naar Friedhof Süchteln.
Download hieronder de gereden route.
Maastricht: Begraafplaats Tongerseweg
In Maastricht aan de Tongerseweg vind je het “Rouw- en gedenkpark Tongerseweg”. De ingang vind je aan de Javastraat waar tevens parkeergelegenheid is naast de weg. De begraafplaats is nog steeds in gebruik en er vinden dus nog regelmatig begrafenissen plaats. De begraafplaats bestaat uit diverse gedeeltes, nieuwe en oude graven. Deze oude graven dateren vanaf 1812 toen de begraafplaats geopend werd.
Moderne graven hebben niet mijn fotografische interesse, de oudere daarentegen wel.
Oorlogsgraven
Je vindt hier oorlogsgraven van diverse nationaliteiten. Nederlandse, Belgische, Britse en Canadese. Naast militairen liggen er ook burgerslachtoffers uit de oorlog. Deze graven zijn wat lastiger te herkennen en vanwege een druk tijdschema heb ik geen tijd besteed aan het zoeken naar deze oorlogsburgergraven tussen de andere burgergraven. Niet iedereen die tussen 40-45 overleed is een oorlogsslachtoffer uiteraard, dus enkel naar de datum kijken gaat niet op helaas.
De militaire oorlogsgraven vind je onder andere op locaties 4, CC, X (Joods gedeelte) en 10.
Geallieerde graven
In vak 4 vind je een klein veldje met diverse graven van de geallieerden(Britten en Canadezen). In het vak ernaast (CC) vind je een aantal graven van Belgen die sneuvelde in Maastricht tijdens de inval mei 1940. De grafstenen zijn in tegenstelling tot die van de geallieerden kleurrijk. Elke steen is voorzien van een rond embleem met de Belgische 3-kleur en een zwart kruis.
Als je meer informatie over deze Belgische gesneuvelden wilt lezen dan kan dat op de website “wardeadregister”, de link staat onderaan de pagina bij bronnen.
Achteraan op de begraafplaats, gezien vanaf de Javastraat, ligt het Joods gedeelte. Omringd door een muur en ‘afgesloten’ door een poort. Hier kun je ook 7tal oorlogsgraven vinden uit WW2, 2 ervan zijn duidelijk herkenbaar door de kenmerkende witte steen.
De eerste is van Martha Cohen- van Baaren. 35 jaar oud geworden. Werd afgevoerd naar kamp Bergen-Belsen maar toen de nazi’s de Engelsen dichtbij zagen komen werd iedereen op transport gezet naar kamp Theresienstadt. Deze erbarmelijke reis heeft ze wel overleefd, maar een kleine 2 maanden later, nadat ze bevrijdt was door de Russen, is ze ernstig verzwakt alsnog overleden in Maastricht.
Het 2e joodse graf is van Henri Barend Polak. Korporaal bij de mijnopruimingsdienst. Henri overleed op 3 maart 1945 bij een ruimen van een Riegelmine 43 in het Limburgse Vlodrop. Slechts 20 jaar oud is hij geworden en gestorven bij het veilig maken van het land.
Op locatie 10 van de plattegrond is de ererotonde. Hier vind je diverse Nederlandse oorlogsgraven waarvan er een aantal militaire graven zijn. In een toekomstig artikel zal ik ze allemaal tonen, voor dit huidig artikel enkel een paar overzichtsfoto’s.
Fort Eben Emael
Op 10 minuten afstand van de begraafplaats, net over de Belgische grens vind je het ‘onneembaar’ fort Eben Emael. Dit enorm complex ligt grotendeels onder de grond en is een museum. Een bezoek aan dit museum met rondleiding is zeer aan te raden. Aangezien we een druk schema hadden beperkten we ons nu tot bovenop het fort.
Wat ik als tip kan geven als je van plan bent de rondleiding te doen, ga eerst bovenop het fort rondlopen. Bekijk de koepels, de verschillende artillerie- en machinegeweerkazematten en geniet van het uitzicht over de Maas en de sluis vanaf het uitzichtpunt. Deze vind je even buiten het fort en is niet echt goed aangegeven. Ik zal een kaartje bijvoegen met daarop een looproute (+-3.5km) waarbij je nagenoeg alles ziet. Als je vaker bunkers bezoekt zou ik de applicatie Historical War Tracker cq BunkerApp aanschaffen waardoor je niets meer mist op bunkergebied.
Tip voor de mensen met kleine kinderen, laat ze niet alleen naar dat uitzichtpunt gaan. Het hek is niet overal voorzien van gaas en een kind glipt zo door de liggende spijlen. Daarna is het een flinke val met obstakels voor je op de ondergelegen weg terecht komt.
Waarom eerst het bezoek buiten doen? Als je tijdens de rondleiding in de kazematten komt kun je je nauwelijks voorstellen hoe het er buiten uit ziet, hoe groot of hoe klein het is. Ook de verzinkbare koepels met snelvuur kanonnen zijn indrukwekkend. Dit is enkel een tip, als je geen zin hebt om de klim te maken naar bovenop het fort dan is er binnen ook volop te zien.
Henri Chapelle: Amerikaanse begraafplaats
Ook net over de grens ligt Hendrik-Kapelle, of te wel Henri Chapelle op zijn Frans. Deze Amerikaanse begraafplaats is iets kleiner dan die in Margraten, qua oppervlakte en in aantal gesneuvelden al liggen er nog steeds bijna 8000 Amerikanen die gesneuveld zijn om Europa te bevrijden.
Het is altijd lastig te bepalen wat je allemaal wilt zien/bezoeken. Ik google veelal naar bekende namen en bezoek dan hun graf, zo ook vandaag. Ik heb een drietal Medal of Honorgraven bezocht en nog wat graven van militairen die diverse onderscheidingen hebben ontvangen. 1 graf viel op door de goudkleurige letters terwijl het geen MOH graf was. Nu had ik al vaker gelezen dat soms nabestaanden of anderen een graf “insmeren” met zand, bijvoorbeeld van een invasiestrand. Hierdoor worden de letters beter leesbaar. Bij dit graf van Verdun C Roberts was dit ook gedaan.
Alsdorf: Friedhof
We verlaten België na nog even “goedkoop” getankt te hebben en rijden om Aken heen naar een klein plaatsje 15km ten noorden daarvan, genaamd Alsdorf. Net iets buiten het centrum aan de Übacher Weg vind je Friedhof Alsdorf. Een burgerbegraafplaats maar met een klein aantal oorlogsgraven op een apart veldje.
Er is een ruime parkeerplaats voor de begraafplaats.
Bij binnenkomst moet je meteen onderaan de trap rechtsaf en dan zie je het veldje enigszins verscholen liggen.
Er rusten 155 Duitsers uit de 2e wereldoorlog, niet allen waren militair. 42 graven zijn van burgers, 22 mannen, 12 vrouwen en 8 kinderen. De overige 113 waren wel militair. Zij zijn allen omgekomen tijdens gevechten in en rondom Alsdorf, oktober 1944 .
18 doden konden niet geïdentificeerd worden. De burgers zijn veelal omgekomen bij bombardementen van de geallieerden.
De stenen zijn helaas slecht leesbaar, van enkelen die wel leesbaar waren heb ik wat foto’s gemaakt.
Als je een stukje doorloopt via het pad wat buiten het centrale gedeelte om loopt kom je ook een Joods gedenkteken tegen waar 27 Joodse slachtoffers opstaan. Dit ligt redelijk verscholen in een stuk waar je niet snel zou gaan lopen. Ik zal een kaartje bijvoegen waar je alles kunt vinden zodat je niet hoeft te gaan zoeken en de hele begraafplaats rondloopt voor niets.
[1=begraafplaats 2=Joodsmonument waar 27 Joodse slachtoffers begraven liggen]
Lövenich: Soldatenfriedhof
Zoals de naam al doet vermoeden is dit een militair kerkhof, al maakt het deel uit van een Katholieke begraafplaats van het plaatsje Lövenich. Er liggen hier 446 soldaten begraven die vochten voor Nazi Duitsland en zijn overleden in de ‘Hauptverbandsplatz Lövenich’ of op het omringende slagveld. Ze zijn overgebracht vanaf meerdere begraafplaatsen en vonden hier hun laatste rustplaats.
De ingang van de begraafplaats zit aan de zijweg van de L117. Hier is tevens een parkeerplaatsje. Het oorlogsgedeelte is via de burgerbegraafplaats te bereiken maar je kunt ook via de officiële ingang aan de L117 naar binnen. Enkel daar is geen parkeergelegenheid. Zie kaartje voor verduidelijking.
Mönchengladbach Hardt: Soldatenfriedhof
In het voorstadje van Mönchengladbach ligt een soldatenfriedhof, in tegenstelling tot de bovenstaande Lövenich liggen hier geen burgers maar enkel militairen.
Een bijbehorende parkeerplaats is er niet, maar in de straten rondom de begraafplaats kun je wel ergens een parkeerplekje vinden.
Bij binnenkomst zie je meteen 3 grote houten kruisen. Momenteel ligt alles er dor en verwelkt bij. Hier zie je ook duidelijk het verschil tussen begraafplaatsen van de overwinnaar en de verliezer, het gras is geel/bruin waar deze op Henri Chapelle strak groen is. Doch ligt de begraafplaats er netjes bij en doet het aan als een typisch Duitse oorlogsbegraafplaats.
Rechts van de 3 houten kruisen vind je een groot infobord van 5 panelen. Hierop vind je een beknopte uitleg van de begraafplaats maar tevens zijn 4 panelen gebruikt om alle namen van de gesneuvelden op alfabetische volgorde te vermelden. Ook staat er netjes vermeld in welk blok, welke rij en welk grafnummer ze hebben. Er wordt geen rang vermeld.
Een stukje erachter vind je de kenmerkende zuil met daarin een deurtje waarachter je het grafboek vind met alle info over de gesneuvelden.
Er staan lavastenen kruisjes waar 1 persoon onder ligt. Het is door de Amerikanen aangelegd en dus ook volgens hun model. Grafblokken van 300 man. 12 rijen van 25 personen. In totaal liggen er 863 gesneuvelden. De Duitsers konden hun eigen doden niet meer begraven tijdens de laatste weken van de oorlog, vandaar dat de Amerikanen dit voor hen gedaan hebben. Hierdoor hebben ze allemaal een eigen graf ipv 2, 3 of soms 4 man onder 1 steen.
Iets wat je nooit op een Amerikaanse begraafplaats zal zien, een boom die een grafsteen ‘opvreet’. Bij Duitse begraafplaatsen zie je dit vaker, de boom vormt zich om de steen en na tig jaar is de steen verzwolgen. Persoonlijk vind ik dit erg fraai om te zien, weer wat anders dan strakke rijen met hagelwitte stenen.
Viersen Löh: Friedhof
In het stadje Viersen ligt aan de westzijde de begraafplaats Viersen Löh. Deze grote burgerbegraafplaats kent meerdere ingangen, wij kozen voor de Hoserkirchweg. Op de begraafplaats ligt centraal een veld met WW1 en WW2 graven. Veldnr 28 op de kaart welke je kunt downloaden onderaan de pagina. Op dit veld vind je volgens de Volksbund 452 Kriegstote.
De opschriften van vele stenen zijn helaas niet, of erg lastig te lezen. Oudschrift, weg gesleten letters, mos dat tussen de letters zit of een combinatie van allen maakt het zeer lastig om een naam te ontcijferen.
Vanuit het centrale pad gezien liggen er links en rechts graven welke steeds verder uit de grond komen zodat het lijkt alsof ze opstaan. De eerste rij ligt nagenoeg plat, de 2e rij staat al een stuk rechter. De 3e en 4e rij staat geheel recht en is het geen vierkante steen meer maar een kruis geworden. Hoe platter de steen ligt, des te slechter is hij leesbaar door slijtage en het ingroeiende mos. De 3e rij heeft ook opliggende letters en lijkt van rode lavasteen te zijn. De 4e en laatste rij is een ander soort steen en heeft de letters ingegraveerd.
Naast mannen liggen er ook diverse vrouwen, ook zijn er diverse gesneuvelden uit de beginmaanden van de oorlog in 1939.
Süchteln: Friedhof
Op 10 minuten rijden van Viersen Löh ligt de begraafplaats Süchteln. Aan de Höhenstrasse ter hoogte van de Gehlingsweg ligt een parkeerplaatsje. Als je hier de begraafplaats oploopt en meteen via het pad rechtsaf gaat dan loop je recht op het oorlogsgraven veldje welke wat afgezonderd ligt, verscholen tussen de bomen.
Er is een officiële ingang met een poortje, maar er loopt ook een zelfgemaakt pad door de bosjes naar de begraafplaats.
Het is een veldje met 193 gesneuvelden. De brede stenen liggen op de grond en vermelden enkel een naam, geboortejaar en jaar van overlijden. Ook liggen er enkele tientallen graven uit de eerste wereldoorlog. Er liggen diverse Duitsers die na de oorlog in Nederland sneuvelden tijdens het verplichte ruimen van mijn. De meesten liggen op Ysselsteyn maar ook hier vind je er enkelen. In een later artikel zal ik deze grafstenen allen tonen.
Dit was weer een drukke dag met vele begraafplaatsen, op naar een volgende rondrit. Heb je vragen dan kun je ze stellen via het contactformulier.
Gebruikte bronnen
- Wardeadregister
- Plattegrond Viersen Löh
- Plattegrond Süchteln