Laatste wijziging: 1 februari 2024.
Ruim 44000 Duitse slachtoffers uit de 1e wereldoorlog zijn begraven op de Soldatenfriedhof Langemark. Tevens liggen er 2 Britten, A. Carlill en L.H. Lockley. Je kunt deze begraafplaats vinden aan de Klerkenstraat in het plaatsje Langemark. Langemark ligt enkele kilometers ten noorden van Ieper.
Studentenfriedhof-Soldatenfriedhof
Het grootse deel van de slachtoffers [+- 25000] liggen in een massagraf. De naam Studentenfriedhof is ontstaan omdat er een “relatief groot” aantal jonge studenten (oorlogsvrijwilligers) liggen welke geen partij waren voor het beroepsleger en dus massaal sneuvelden bij de eerste slag. Naar schatting zijn het ongeveer 600 studenten/kinderen/oorlogsvrijwilligers die hier zijn gesneuveld en begraven. Sommige bronnen spreken echter over 3000 studenten, anderen over 3000 vrijwilligers waarvan +-20% student was.
De benaming studentenfriedhof wordt echter door het VDK niet meer gevoerd daar dit geassocieerd wordt met de nazis.
Deze verspreidde de mythe dat de studenten al zingend ‘Deutschland über alles’ de vijand aanviel bij “Langemarck”.
Ook de benaming Langemarck wordt niet meer gevoerd daar dit ook weer associaties met de nazis heeft, oa de 27. SS-Freiwilligen-Grenadier-Division Langemarck was naar de plaats vernoemd om de mythe in stand te houden.
Op 1 juni 1940 bracht Adolf Hitler een bezoek aan oa de begraafplaats in Langemark. Hier zijn nog diverse foto’s van te vinden.
Na de 2e wereldoorlog zijn bijna alle verwijzingen naar het naziregime verwijderd van de begraafplaats en werd hij geheel opnieuw ingericht. Langemarck werd weer gewoon Langemark zoals de Nederlandse schrijfwijze is.
Studentenfriedhof werd soldatenfriedhof al verwijst België zelf nu weer met routebordjes naar het studentenfriedhof. De oplettende bezoeker zal nog wel opvallen dat links van de ingang in een steen de naam Langemarck staat.
Ga na binnenkomst rechtsaf door de lange “gang” met aan beide zijden een heg. Mocht je er waarde aanhechten, je loopt nu in de voetsporen van Adolf Hitler. Loop door aan plot B, het hoger gelegen gedeelte.
Gasaanval 1915
Vanaf deze linie werd op 22 april 1915 de eerste grote chloorgas aanval gevoerd door de Duitsers. Deze datum wordt nog steeds gezien als start van chemische oorlogsvoering. Een quote uit het indrukwekkende verslag van Willi Siebert, een Duitse soldaat die aanwezig was bij de eerste gasaanval:
Finally, we decided to release the gas. The weatherman was right. It was a beautiful day, the sun was shining. Where there was grass, it was blazing green. We should have been going on a picnic, not doing what we were going to do. …
We sent the [German] infantry back and opened the [gas] valves with the strings. About supper time, the gas started toward the French; everything was stone quiet. We all wondered what was going to happen.
As this great cloud of green grey gas was forming in front of us, we suddenly heard the French yelling. In less than a minute they started with the most rifle and machine gun fire that I had ever heard. Every field artillery gun, every machine gun, every rifle that the French had, must have been firing. I had never heard such a noise.
The hail of bullets going over our heads was unbelievable, but it was not stopping the gas. The wind kept moving the gas towards the French lines. We heard the cows bawling, and the horses screaming. The French kept on shooting.
They couldn’t possibly see what they were shooting at. In about 15 minutes the gun fire started to quit. After a half hour, only occasional shots. Then everything was quiet again. In a while it had cleared and we walked past the empty gas bottles.
What we saw was total death. Nothing was alive.
All of the animals had come out of their holes to die. Dead rabbits, moles, and rats and mice were everywhere. The smell of the gas was still in the air. It hung on the few bushes which were left.
When we got to the French lines the trenches were empty but in a half mile the bodies of French soldiers were everywhere. It was unbelievable. Then we saw there were some English. You could see where men had clawed at their faces, and throats, trying to get breath.
Some had shot themselves. The horses, still in the stables, cows, chickens, everything, all were dead. Everything, even the insects were dead.
Bunkers
Om de voormalige frontlinie te visualiseren zijn er betonblokken neergezet met daarop de namen van de verschillende organisaties die (financieel) hebben meegeholpen tijdens de bouw en het onderhoud van deze begraafplaats.
Tussen de betonblokken zie je tevens een 3-tal originele bunkers[schuilplaatsen] liggen welke een paar keer van zijde wisselde omdat het front verschoof. Deze schuilplaatsen zijn gerestaureerd en hebben een nieuwe betonlaag gekregen waardoor ze er nu nog als nieuw uitzien. Even buiten de begraafplaats ligt nog een niet-gerestaureerde bunker. De ingangen liggen verdiept en zijn niet toegankelijk, tijdens de oorlog liep er uiteraard een loopgraaf voor de bunkers zodat je eenvoudig naar binnen kon.
Het gedeelte waar je nu staat is plot-B. Dit hoger gelegen gedeelte is pas na WW2 in gebruik genomen als gedeelte met graven. Voor de jaren 50 waren er in België 128 Duitse begraafplaatsen uit WW1. Dit nam teveel ruimte in beslag, boeren en landeigenaren wilde die verloren grond terug en ook het onderhoud was niet vol te houden. Dus deze werden nagenoeg allemaal opgedoekt en de soldaten werden overgebracht naar de 4 huidige begraafplaatsen rondom Ieper.
Langemark, Hooglede, Vladsloo en Menen zijn vandaag de dag de 4 overgebleven begraafplaatsen en veel Duitsers die vanaf de 128 begraafplaatsen kwamen zijn herbegraven in het massagraf op Langemark. Degene die voorheen in het lager gedeelte lagen ter plaatse van het huidige massagraf liggen nu in plot B.
Grafstenen
Je ziet op deze begraafplaats enkel liggende grafstenen met namen. Rondom de vele stenen liggen telkens 16 soldaten. De namen op de stenen komen echter niet altijd overeen met de personen die er rondom liggen. Ze liggen wel op Langemark maar kunnen ook 25 meter verderop liggen. Er is regelmatig geschoven qua indeling en graven ansich dat het niet meer zekerheid te zeggen is dat die personen ook daadwerkelijk op die exacte locatie liggen.
Je ziet echter ook diverse staande kruisen. Deze grove Basaltstenen zijn geen graven, hier vind je dus geen personen onder. Als deze met mos begroeit zijn is dat geen nalatigheid of achterstallig onderhoud. Mensen zijn wel eens boos dat de kruisen zo verwaarloosd zijn en dat het respectloos is voor de soldaten die eronder liggen want je kunt hun namen niet eens meer lezen. Dit soort basalt kruisen zie je op vele Duitse begraafplaatsen. Het zijn vaak groepen van 2 kleine en 1 grote, of soms 4 kleine en 1 grote. Er staan dus geen namen op en er ligt in principe ook niemand onder*.
*Kleine kanttekening voor specifiek deze begraafplaats. Daar hier zoveel soldaten begraven liggen is de kans wel aanwezig dat de graven doorlopen tot aan de kruisstenen.
Op de liggende steen vind je dus vaak 16 namen (indien bekend), erachter staat de rang/functie en de datum van overlijden.
Op sommige graven zie je “Kriegsfreiwilliger” staan. Dit zijn veelal de “studenten” die vielen waarnaar de begraafplaats vernoemd werd.
Massagraf
Bij de ingang vind je het massagraf. Dit is een grote betonnen tombe waar de resten van 25.000 voornamelijk Duitse soldaten in liggen. Er liggen 2 Britten in dit graf, hun namen zijn vermeld op een aparte zuil met naamplaat. Ook liggen er 3 verpleegsters tussen alle soldaten. Het massagraf ansich is afgesloten, er worden nog wel soldaten bijgezet die nog steeds gevonden worden bij onderzoeken en bouwwerkzaamheden. Deze worden echter in een aparte ruimte voor het massagraf bijgezet welke nog wel “open” is.
Voor bezoekers is deze uiteraard gesloten maar bij bijzettingen kunnen ze 1 van de Belgische provincieplaten welke voor het massagraf liggen verwijderen waarna de voorruimte van het massagraf te bereiken is.
Gebruikte bronnen
- WO1Belgie.be
- Quote Willi Siebert
- Studenfriedhof to Soldatenfriedhof- Roger Steward
Routeplanner
Grotere kaart weergeven
Hieronder diverse foto’s op volgorde van binnenkomst. Op de parkeerplaats zie je tegenwoordig het poppy monument staan, daarna ga je via het poortgebouw naar binnen. Ga rechtsaf door de laan met heggen tot je op het bovenste gedeelte uitkomt.
Vanaf daar loop je terug over de begraafplaats en via het massagraf kun je de begraafplaats weer verlaten.
