Deutscher Soldatenfriedhof Ysselsteyn

Laatste wijziging: 1 februari 2024.

De grootste Duitse begraafplaats in Nederland kun je vinden in Ysselsteyn aan de Timmermannsweg 75. Op deze begraafplaats vind je bijna 32000 gesneuvelden uit voornamelijk de 2e wereld oorlog en een klein aantal uit de grote oorlog.
De begraafplaats zelf is 600 meter lang en op zijn breedste punt 300 meter, op het smalste punt 200 meter. De graven zelf beslaan zo’n 17 hectare al lees je vaak dat het 28 hectare beslaat. Dit klopt ook wel als je alle grond er rondom heen incl parkeerplaats, het JOC enz erbij telt.

Geschiedenis begraafplaats

Toen de 2e wereldoorlog was afgelopen moest er een locatie gevonden worden om tijdelijk de voornamelijk Duitse gesneuvelden* te begraven. Gevallen Duitsers lagen nu nog verspreid over Nederlandse begraafplaatsen, een dikke 600 zelfs. Ook lagen ze op diverse gecombineerde begraafplaatsen waar naast Duitsers ook geallieerden lagen.

* Je zal merken in de tekst dat er over ‘voornamelijk Duitsers’ gesproken wordt. Hoezo voornamelijk? Er vochten ook talloze Oostenrijkers, Nederlanders, Belgen enz voor Nazi Duitsland, niet enkel Duitsers. Om steeds deze hele rits op te noemen is niet werkbaar en leesbaar.

De Amerikanen wilden dat er op hun begraafplaats in Margraten enkel gevallen Amerikanen lagen en dus geen Duitsers en andere nationaliteiten. De voornamelijk Duitsers die hier lagen moesten dus z.s.m. weg. Hiervoor werd tijdelijk een stuk niemandsland gekozen vlakbij de grens met Duitsland in het plaatsje Ysselsteyn(Venray). Deze 3075 Duitse gesneuvelden werden als eerste overgebracht naar Ysselsteyn. In vakken A tot en met K liggen vandaag de dag deze voornamelijk Duitsers. Uitgezonderd in vak H , daar zijn enkel de graven 1 t/m 75 overgebracht vanuit Margraten. Het gros is ook niet in Nederland gesneuveld maar in Duitsland en sommigen in Frankrijk en België.

Dit tijdelijke is later omgezet naar permanent en in 1952 ging de begraafplaats open voor nabestaanden.
Er liggen dus niet niet enkel gesneuvelden met de Duitse nationaliteit, maar ook met de Oostenrijkse, Deense, Franse, Hongaarse, Litouwse, Noorse, Belgische, Poolse, Roemeense, Russische, Tsjechische, Zweedse en tevens vele honderden ex-Nederlanders welke na de oorlog staatloos verklaard werden.

Kruisen en beiaard

In de jaren 50 werden er betonnen kruisen op de graven geplaatst welke voorzien waren van een aluminium plaatje met daarin de naam en andere informatie gestanst. Op 1 november 1976 werd de begraafplaats overgedragen aan de Duitsers en kwam het geheel dus in Duits beheer.
In mei 1977 werd er gestart met het vervangen van deze betonnen kruisen door de huidige marmeren kruisen. In oktober 1981 werden de laatste oude kruisen vervangen door de huidige. In deze stenen zijn de namen gegraveerd in plaats van het aluminium gestanste plaatje.

De begraafplaats heeft diverse metamorfoses doorgaan. Voor en tussen de kruisen stond eerst gras/heide waardoor je een smal looppad kreeg langs alle graven. Tegenwoordig is het een grote grasmat zonder paden of andere begroeing.
Bij binnenkomst rechts stond een klokkenstoel op een klein pleintje. Thans is dit een Ginkgoboom en de klokkentoren is verdwenen. Ook is er in de jaren 60 een beiaard geplaatst welke grotendeels is betaald uit donaties. Dit was een initiatief van Klara, de moeder van Ernst-Jürgen von Zitzewitz (N-6-144). Haar zoon sneuvelde bij Veghel en ze kwam trouw elk jaar op vakantie naar Ysselsteyn waar ze dan dagelijks bij het graf zat van haar zoon. Ze zat dan op een bankje voor vak N en keek zo op het graf en in de verte op de beiaard. Door blikseminslag is de beiaard gesneuveld waarna het geheel werd afgebroken. De klokken werden aan de huidige 5 palen gehangen welke het logo van de Volksbund vormen. Ook veranderde de locatie en kwam het geheel links langs het groot kruis te staan.

WW1 graven

Bij binnenkomst links zie je het WW1 veldje liggen. Hier liggen enkel slachtoffers uit de eerste wereldoorlog. Vele kwamen aanspoelen tijdens de oorlog en werden bij het plaatsje waar ze aanspoelde begraven en later overgebracht naar Ysselsteyn.
Zo ook gesneuvelden die voorheen in Maastricht begraven lagen die via de Maas Nederland waren ingedreven. Deze lagen daar onder een sarcofaag. Maastricht wilde na de oorlog van deze Duitsers af, de sarcofaag mocht ook meteen mee.

Nazi’s

Op deze begraafplaats liggen ook nazi’s begraven. Let wel, niet allen waren (overtuigd) nazi maar er liggen hier zeker gesneuvelden die het Nazisme erg fanatiek aanhingen en grote misdaden op hun naam hebben staan. Neem als voorbeeld de SDers die actief waren in het Scholtenhuis. Vele Nederlanders, al dan niet actief voor het verzet zijn door hen beestachtig mishandeld en veelal vervolgens vermoord.

Ik kan de boekenserie “Het Scholtenhuis” geschreven door Monique Brinks hiervoor aanraden. Deze behandelt diverse facetten zoals de daders, de daden en de berechting van hen. Mocht je je druk maken dat heden ten dage een beschonken bestuurder die iemand doodrijdt er met een simpele werkstraf vanaf komt dan ga je jezelf verbazen waar diverse beulen mee zijn weggekomen na de oorlog. Op deze site zullen bepaalde nazigraven behandeld worden. Niet iedereen wil dikke boeken lezen maar toch op de hoogte zijn van de daden van hen.
 
De reden waarom ik ze behandel op deze site is simpel, geschiedenis moet behandelt worden en niet worden verzwegen als deze je niet aanstaat of je deze gruwelijk vindt. Ik ging jaren geleden de eerste keer vrij onbevangen naar Ysselsteyn toe met wat bekende namen op een lijstje. Dit triggerde mij om meer te weten te komen over de andere mannen en vrouwen die op Ysselsteyn liggen. Verwar dit niet met naziverheerlijking. Ik verafschuw wat sommige mensen gedaan hebben die daar liggen.
Lees het, bekijk de foto van het graf en bezin.

Onderaan de meeste artikelen is de mogelijkheid te reageren. Als je een normale reactie achterlaat wordt deze doorgelaten. Reacties die inhoudelijk niks meer bevatten dan “Goed dat ze dood zijn, mooi dat dat ze hier liggen, klote nazis” enz mag je op Facebook laten. Deze worden niet doorgelaten. Reacties die nazisme verheerlijken worden eveneens niet doorgelaten.

Baby’s tot 90 jarige. Artsen, kindsoldaten en SSers

Er rusten hier oa Duitse/Oostenrijkse SS’ers, (ex)Nederlandse SS’ers, kindsoldaten vanaf 15 jaar oud, artsen, vliegers, oorlogsmisdadigers, NSB’ers enz enz.  Slachtoffers variëren vanaf 0 tot ruim 90 jaar oud. Volgens de Volksbund liggen er op Ysselsteyn 1458 kinderen jonger dan 18 jaar. Op deze pagina staat een lijst van +-1300 kindsoldaten op Ysselsteyn
De rangen variëren van soldaat tot generaal. Er liggen niet voornamelijk SS’ers. Deze liggen er wel, maar in kleinere mate. Deze graven zijn ook niet herkenbaar anders dan de rang waaruit je soms het onderdeel kunt afleiden. Bepaalde rangen bestaan enkel bij de WaffenSS of de Algemene SS bijvoorbeeld.

Karl-Heinz Rosch

Een indrukwekkend verhaal van een 18 jarige Duitser die 2 kinderen redde toen er granaten vielen en daarna zelf sneuvelde. Deze Duitser, Karl, heeft een standbeeldje in Riel en de 2 geredde kinderen Toos en Jan van Kilsdonk, toen 4 en 6 jaar oud hebben de oorlog overleeft. Dat had heel wat voeten in de aarde eer dat beeld er kwam. In Goirle zelf mocht het niet komen.
De  ene persoon redeneert ‘het was een Duitser, dus fout’ de ander ‘het was een Duitser die een goede daad verrichtte’. Gevolg daarvan was dat het nu in Riel staat, bij de toenmalige buurman van de familie Kilsdonk.
Het verhaal van een Duitser die Nederlandse kinderen redt is niet uniek, reeds tijdens de inval was er al een Duitse soldaat die een kind redde welke gewond was geraakt door Nederlands vuur. Hij heeft dit ook moeten bekopen met zijn leven. Maakt dit een persoon een goed mens? Hij viel nog steeds Nederland binnen namelijk. Een goede daad is het zeker wel.

Boom ipv graf

Op de begraafplaats zie je her en der bomen tussen de graven staan.
Deze staan er met een reden. Op de locatie van de boom lag voorheen een graf. Dat graf is geruimd en er ontstond een lege plek tussen de graven.

De optie was om een andere gesneuvelde op die locatie te begraven maar er is gekozen voor het planten van een boom.In plaats van de dood is er nu leven op die locatie. Dit voorstel kwam van een moeder van een gesneuvelde.

Lectuur over Ysselsteyn

Voor mensen die oprecht geïnteresseerd zijn in de geschiedenis van de begraafplaats kan ik het in 2018 verschenen boek van Hans Sakkers aanbevelen. Titel: Duitse militaire begraafplaats Ysselsteyn. Ruim 600 pagina’s vol met info over de geschiedenis van de begraafplaats Ysselsteyn ansich. Het is geen verhalenboek over de gesneuvelden aldaar al kun je er wel in beperkte mate diverse verhalen over bepaalde mensen in vinden. Het is een zeer uitgebreid boek en goed te lezen.

2 websites springen eruit met data over Ysselsteyn. Deze zijn min of meer aan elkaar gekoppeld. De site Find a Grave is een wereldwijde site over begraafplaatsen. Erg veel burger- en oorlogsbegraafplaatsen staan hier in. Mensen kunnen daarbij zelf graven gaan toevoegen. Iedereen kan dit. Voor de begraafplaats in Ysselsteyn is dit niet meer nodig. Fred van den Munckhof heeft alle graven al netjes in de database ingevoerd, voorzien van meerdere foto’s en allerlei persoonlijke gegevens. Mooi stuk werk waar ik vaak dankbaar gebruik van maak. De site heeft ook nadelen, hij is niet op grafnummer te doorzoeken, enkel op naam en overlijdensdata. Soms zit er een spelvariatie in de naam en dan ga je dat graf dus niet vinden.

De 2e website is Oorlogsslachtoffers.nl
Deze heeft als voordeel dat deze doorzoekbaar is op exacte data van geboorte/overlijden en op grafnummers. Vervolgens is deze data weer gekoppeld aan Find a Grave. Zo kun je de meeste graven wel vinden of bijvoorbeeld zoeken op overlijdens data tussen 10-5-1940 en 15-5-1940 en inzien wie er overleed tijdens de inval. Om maar een voorbeeld te geven.

Gebruikte bronnen voor pagina’s over Ysselsteyn

– Duitse begraafplaats Ysselsteyn [Boek]. Auteur Hans Sakkers
– Find a grave/Ysselsteyn [website] foto’s en teksten door Fred van den Munckhof
– Oorlogslachtoffers.nl door Richard Schoutissen
– Delpher online kranten

Praktische informatie

Adres: Timmermannsweg 75     Ysselsteyn-Venray
Openingstijden: 09.00 tot 17.00 of beter gezegd tussen zonsopgang en zonsondergang.
Parkeren: Ruime parkeerplaats voor de begraafplaats
Verdere informatie: Informatiecentrum voor de begraafplaats.